του Γιώργου Ροδάκογλου
Κάθε άλλο παρά τιμητική είναι η προβολή του κεφαλιού μιας σφίγγας του τύμβου Καστά στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αμφίπολης. Η τοποθέτηση του πάνω σε ένα απλό βάθρο δείχνει την έλλειψη κρίσης αναφορικά με τη σημασία και το συμβολισμό του ευρήματος σε συνάφεια με το μνημείο.
Το εγχείρημα χαρακτηρίζεται από μια προχειρότητα αφού ο κατασκευαστής του βάθρου δεν έλαβε υπόψιν του τη θέση που έχει η σφίγγα σε σχέση με την ανθρώπινη κλίμακα. Και εννοώ τη θέαση της από το μνημείο. Η σφίγγα δηλαδή κοιτούσε από ψηλά τον επισκέπτη και όχι στην ίδια ευθεία.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση η σφίγγα που τοποθετήθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αμφίπολης κοιτάζει σχεδόν κατά μέτωπο και στο ύψος των ώμων ενός επισκέπτη. Το συγκεκριμένο αποτέλεσμα μαρτυρά μια έλλειψη επιστημονικής προσέγγισης που δεν τιμάει την ανασκαφή της Αμφίπολης. Καλό θα ήταν η σφίγγα να τοποθετηθεί σε υψηλότερο βάθρο και να δίνει στον επισκέπτη την εντύπωση που του έδινε πριν από 2.300 χρόνια. Παράλληλα μια ηλεκτρονική οθόνη θα μπορούσε να προβάλλει ένα video με πληροφορίες για το μνημείο και να δείχνει τη θέση της σφίγγας σε σχέση με τον μνημείο και τον περιβάλλοντα χώρο.
Επιπροσθέτως θα έπρεπε να τοποθετηθεί στην είσοδο του μουσείου και με όλη της μεγαλοπρέπεια και όχι σε μια γωνία ως ένα ανεξάρτητο εύρημα δεύτερης διαλογής. Πολλά ερωτήματα όμως δημιουργούνται για την βιασύνη υλοποίησης της συγκεκριμένης απόφασης που ελήφθη από την προηγούμενη διοίκηση του ΥΠ.ΠΟ.
Το κεφάλι της σφίγγας έχει καλλίγραμμα φρύδια και σαρκώδη χείλη. Φέρει καπέλο και τα μαλλιά είναι πιασμένα με κορδέλα που έχουν ίχνη κόκκινου χρώματος. Το ύψος του είναι 60 εκατοστά και το σημείο του λαιμού εδράζεται απόλυτα με τη δεξιά σφίγγα που βρίσκεται στην είσοδο του μνημείου.
Έχει ομοιότητες με το κεφάλι των Κορών ενώ και στις δυο περιπτώσεις είναι νεαρές γυναίκες. Το κεφάλι της σφίγγας, είναι σμιλεμένο με τέτοιο τρόπο στο μάρμαρο ώστε να στρέφεται προς τον επισκέπτη κάτι που υποδηλώνει ότι οι σφίγγες του πρώτου διαφραγματικού τοίχου δεν ήταν αντικριστές. Κοίταζαν η μια προς τα μέσα και η άλλη προς τα έξω και επιβάλλονταν με την παρουσία και το ύφος τους σε όποιον ετοιμαζόταν να εισέλθει αλλά και να εξέλθει από το μνημείο.
Με απορία, με νοσταλγία, και με διάθεση να δηλώσουν ότι απαιτούν σεβασμό, η έκφραση του εντελώς ανθρωπόμορφου προσώπου τους είναι ανοιχτή σε κάθε ερμηνεία. Σε αυτό το στοιχείο έγκειται ο ακαταμάχητος μαγνητισμός που σίγουρα ασκούσαν στον παρατηρητή. Το κεφάλι της σφίγγας βρέθηκε στον τρίτο θάλαμο μπροστά στο κατώφλι της μαρμάρινης εισόδου, 14 μόλις μέτρα από το σημείο που τα δυο αγάλματα φρουρούσαν το μνημείο. Το πιθανότερο είναι ότι μεταφέρθηκε εκεί και αφού είχαν συντελεστεί καταστροφές στο εσωτερικό του τύμβου Καστά από φυσικές ή μη αιτίες.
Από την πρώτη στιγμή εκτιμήθηκε ότι αφέθηκε μπροστά στο κατώφλι του ταφικού θαλάμου, αφού προηγουμένως ο συγκεκριμένος χώρος είχε επιχωθεί. Η ταύτιση του με τη δεξιά σφίγγα έγινε λίγα μόλις λεπτά μετά την ανακάλυψη του, το 2014. Ο αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαντζής διαπίστωσε με την τοποθέτηση του στον κορμό της δεξιάς σφίγγας ότι εδράζεται απόλυτα πάνω της.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ...
